Er zit een gênant patroon in onze spelavonden: ik ben doorgaans degene die het spel meebrengt en uitlegt aan nieuwe spelers. Ik verlies ook vrijwel altijd. Deels ligt dat aan mijn vaste medespelers, een trio slimmeriken die elk nieuw spel heel snel doorzien. Maar meer dan mij lief is, gebeurt het ook dat ik een onverstandige zet maak, waarmee ik mijzelf buiten spel zet of een andere speler de overwinning cadeau geef. Het was niet anders bij onze eerste sessie van Pax Pamir, op de eerste Zot van ‘t Spel spellenavond sinds de zomer van 2020.
In Pax Pamir zijn de spelers lokale stammenleiders die hun machtspositie proberen op te bouwen in de periode van ‘the Great Game’, de strijd tussen Britse, Russische en Afghaanse machthebbers vanaf 1830. Deze drie facties worden in het spel voorgesteld met respectievelijk gele, roze en groene blokken. Op bepaalde momenten gebeurt een dominance check, waarbij gekeken wordt hoe de verhoudingen tussen de drie machtsblokken zijn. In het spel krijg je punten als je op het moment van zo’n dominance check het meest invloed uitoefent in het dominante machtsblok. Als geen van de drie facties voldoende overwicht heeft, wordt naar je eigen machtspositie gekeken (uitgedrukt in de schijven als je eigen speelstukken) om overwinningspunten toe te kennen.
We spelen met 3 spelers die het spel nog nooit speelden, dus bij de start is het voor iedereen blindvliegen. Er is geen enkele Afghaanse patriot te bespeuren in de markt. A. kiest daarom voorlopig voor de Britten, L. en ikzelf steunen de Russen. In de eerste beurten komen er vooral veel legers en wegen op de kaart te liggen. L. wordt al snel heerser in Persia, ik grijp de macht in Herat. A. plaatst Russische troepen in Kabul en Kandahar, en bouwt vooral wegen vanuit Kabul naar alle omliggende regio’s. De favored suit wijzigt verschillende keren, en er kunnen voorlopig nog weinig bonus-acties gespeeld worden. Bij een eerste dominance check is geen enkele Afghaan op het spelbord te bespeuren. L. heeft met 3 cilinders het meeste invloed en krijgt daarvoor 3 overwinningspunten, ik krijg 1 puntje voor mijn tweede plaats, A. blijft voorlopig zonder punten. Aangezien de dominance check niet succesvol was (er is geen enkele coalitie met minstens 4 loyale stukken méér dan de twee andere coalities op het bord), blijven de legers en wegen staan.
L. verstevigt in de volgende beurten zijn positie in Persia. De combat-actie speelt mij parten: ik word drie keer na elkaar heerser in Herat, maar A. valt mij na elke beurt met een kostenloze bonus-actie aan, waardoor ik mijn laatste stam én de bijbehorende laatste politieke kaart verlies. Ik kan hier zelf weinig tegenin brengen, bij gebrek aan legers in de regio’s waar ik wil optreden. Ik probeer nog te bepleiten dat ik mag aanvallen met mijn wegen, aangezien Afghanen toch ook oorlog voeren met bermbommen, maar medespelers en spelregels zijn niet akkoord 🙂
Wanneer de tweede dominance check in de markt verschijnt, beslis ik vrij impulsief de Britten in de steek te laten en te kiezen voor de Russen. “Dikke YOLO!”, roept mijn dochter in zo’n situatie. Het is een houding die ik tijdens het spelen dikwijls aanneem en dringend moet afleren… Het wijzigen van mijn loyaliteit op dit moment zal namelijk een fatale beslissing blijken. Ik heb A. met mijn zet in een onmogelijke positie gebracht: als L. in zijn beurt een dominance check afdwingt (waar hij net voldoende roepies voor heeft), wordt dit een succesvolle dominance check voor de Britten, maar tegelijk helpt A. alleen mij vooruit door dit te proberen verhinderen.
We zoeken samen nog even naar mogelijke scenario’s, maar het blijkt onmogelijk om L. te verhinderen de volgende dominance card in de markt te kopen. Boem, anti-climax, wanneer we beseffen dat L. met de daaropvolgende dominance check méér dan vier overwinningspunten voor mij eindigt, waardoor het spel meteen afgelopen is…
Ik denk dat we nog geen kwart van de mogelijkheden van Pax Pamir ontdekt hebben. Er werden vrijwel geen spionnen geplaatst, we speelden erg weinig bonus-acties en maakten geen gebruik van gifts en prizes. De Afghaanse loyale groepen waren compleet afwezig en ik had het wijzigen van mijn loyaliteit moeten overleggen met A., die net na mij aan de beurt kwam en ook loyaal aan de Russen was. Heerser zijn over een gebied biedt grote voordelen, maar maakt je meteen ook doelwit van de andere partijen, en de overthrow-regel maakt je daarbij erg kwetsbaar (verlies van je laatste stam in een regio betekent meteen ook het verlies van je laatste politieke kaart in die regio, en omgekeerd).
Nog maar net onze tenen in het water gestoken dus, maar wat een spel! We worstelden heel af en toe met de combat en ik denk dat we het betalen van de bribes aan de heerser van een gebied enkele keren vergeten zijn, maar op zich zijn de spelregels eenvoudig genoeg om binnen een kwartier aan het spelen te zijn. Elke beslissing die je neemt, heeft subtiele consequenties op verschillende terreinen, maar het blijft allemaal vrij logisch en bevattelijk . Het spel is een strategische en tactische puzzel, zonder te chaotisch te worden. Ik kan niet wachten om er snel opnieuw in te duiken.
